Nanogeneeskunde is een nieuwe tak in de geneeskunde waarin nanotechnologie wordt ontwikkeld ten behoeve van diagnostiek en behandeling. Men heeft hier grootse plannen mee en de verwachtingenzijn hoog gespannen. De nano-ambitie is “een omwenteling in het voorkómen, diagnostiseren en behandelen van een groot aantal chronische invaliderende ziektes”, zo staat het geformuleerd in een Notitie van het Rathenau Instituut.
Er wordt volop onderzoek gedaan naar medische toepassingen van nanotechnologie. Ze zijn grotendeels gericht op het verbeteren van bestaande geneesmiddelen, de ontwikkeling van reconstructieve geneeskunde en een vroegere diagnose.
Met veel dank aan Tim Fonseca (California, USA), die mij toestemming verleende om zijn artwork te publiceren ter illustratie van dit artikel. Zijn werk kan je bekijken op www.foresight.org
Nanotechnologie is het manipuleren van materie op nanoschaal. Het is een techniek waarmee we materialen, dood èn levend, op veel kleinere schaal kunnen bekijken en bewerken. Je kunt het zien als een knutselkunst op het niveau van moleculen en voor de onderzoekers is het een spannend avontuur.
Levende materialen kan je tot in de kleinste uithoeken bekijken, ervan leren en het nabootsen. Met de supermicroscoop kan je nog meer te weten komen over wat er gebeurt op het kleinste niveau van ons lichaam: de cel. Men is nu in staat te bekijken welke biochemische processen zich hier afspelen en hoe ze reageren op veranderingen, ihb op nanodeeltjes.
Nano-medicijnen moeten de bestaande toedieningsmethoden in de medicatie verbeteren. De lopende onderzoeken richten zich voornamelijk op het maken van efficiëntere medicijnen. Hiermee wordt bedoeld: medicijnen alleen op de zieke plek hun werk laten doen. Men noemt dit doelgerichte medicijnen.
We bevinden ons hier in het domein van de regeneratieve geneeskunde en “tissue-engineering”. Hier zijn de onderzoekers bezig om de integratie van implantaten (ingebrachte materialen) in het lichaamsweefsel te verbeteren. Deze activiteiten zijn qua ontwikkeling het verst gevorderd, maar er wordt ook gewerkt aan het overnemen van lichaamsfuncties.
Bij nano-chips we het over een toepassing die het mogelijk maakt om een nog vroegere diagnostiek te verrichten. Het vroegtijdig vaststellen van een ziekte is het belangrijkste preventie-instrument in de geneeskunde.
De inzet van nanotechnologie, met name de nanolabs en nanomedicijnen, maakt het mogelijk dat patiënten thuis hun bloedwaarden kunnen meten en hun medicijn-inname zelf kunnen aanpassen. De verplichte bezoekjes aan ziekenhuis en laboratorium kunnen drastisch worden verminderd. Dit heeft gevolgen voor de organisatie van de gezondheidszorg.
Bij veel dingen in het leven zijn er plus- en minpunten, zo ook bij nanogeneeskunde. Ik ben het eens met Cees Dekker, universiteitshoogleraar aan de Technische Universiteit Delft: “de discussie over nanotechnologie gaat niet zozeer over nano, als wel over de vraag hoe we als samenleving moeten omgaan met nieuwe technologie. Die vraag is misschien wel zo oud als de mensheid.”
Rond nanotechnologie is het ook roerig op ethisch en filosofisch vlak met vragen vanuit religieuze achtergrond, zoals: mogen we aan de schepping knutselen?, mogen we voor God spelen?, mogen we mensen verbeteren? en wat gaat nanotechnologie met ons doen?.
download nano
